Odpowiadając na pytanie co nowego w prawie spadkowym należy skierować uwagę na datę 15 listopada 2023 r. , kiedy to weszły w życie zmiany w prawie spadkowym, które przez środowisko prawnicze były sygnalizowane od dłuższego czasu. Nowelizacja procedury cywilnej i Kodeksu cywilnego z dnia 28 lipca 2023 r. zmodyfikowała szereg zagadnień, w wyniku czego pojawiło się m.in. :

• nowe uregulowanie dotyczące oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku;
• rozszerzenie katalogu przesłanek niegodności dziedziczenia;
• zawężenie kręgu spadkobierców w tzw. trzeciej grupie spadkowej.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Termin ustawowy na złożenie tytułowego oświadczenia wynosi sześć miesięcy od dnia kiedy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Często okazywało się to jednak zbyt krótkim okresem na dopełnienie tej czynności. W przypadku gdy spadkobiercą jest dziecko sprawa komplikowała się jeszcze bardziej. Sąd rodzinny musiał wydać bowiem zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka. To z kolei zwiększało szanse na niedochowanie terminu. Nierzadko rodzice na etapie uzyskania zgody sądu na odrzucenie spadku w imieniu dziecka błędnie uznawali kwestię spadkobrania za zamkniętą. W rzeczywistości zaś dochodziło do przyjęcia spadku w wyniku upływu sześciomiesięcznego terminu na złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Po zmianach wystarczające jest złożenie do sądu przed upływem ww. terminu wniosku o odebranie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. W przypadku gdy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymagana jest zgoda sądu, bieg terminu na złożenie tego oświadczenia na czas trwania postępowania sądowego o udzielenie tej zgody ulegnie zawieszeniu. Natomiast warto zwrócić również uwagę na zmiany w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym upraszczające kwestię odrzucenia spadku w imieniu dziecka. Gdy jest to dokonywane przez rodzica, któremu w tym zakresie przysługuje władza rodzicielska, za zgodą drugiego z rodziców albo wspólnie przez oboje rodziców, podczas gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia wskutek uprzedniego odrzucenia spadku przez rodzica, to zezwolenie sądu nie jest wymagane. Zgoda sądu będzie natomiast konieczna w sytuacji braku porozumienia rodziców lub przyjęcia spadku przez innego zstępnego rodziców tego dziecka. Konkludując, przedstawione wyżej rozwiązania mają ułatwić spadkobiercom złożenie oświadczenia w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku w przepisanym terminie.

Niegodność dziedziczenia

Od 15 listopada 2023 r. spadkobierca może być uznany za niegodnego z dwóch dodatkowych powodów. Jest to uporczywe niewykonywanie obowiązku alimentacyjnego wobec spadkodawcy określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową. Kolejny przypadek to uporczywe uchylanie się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą. Dotyczy to w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka. Jeśli chodzi o alimenty, uporczywość wyraża się zachowaniami powtarzającymi się, trwającymi dłuższy czas. Nie chodzi tu o opóźnienia w zapłacie rat czy niedopełnienie obowiązku zapłaty poszczególnej z nich. Zaś piecza nad spadkodawcą nie oznacza obowiązków wyłącznie o charakterze majątkowym, może to też być powiązane z zaniedbaniami z przeszłości.

Warto przypomnieć, że osoba uznana za niegodnego zostaje pozbawiona wszystkich praw do spadku. Wykluczenie to obejmuje dziedziczenie zarówno na podstawie ustawy jak i testamentu. Należy również wskazać, iż spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył.

Dziedziczenie ustawowe

Zgodnie z nowelizacją art. 934 Kodeksu cywilnego, zawężono krąg spadkobierców ustawowych w sytuacji gdy spadek przypada dziadkom spadkodawcy. Według nowych przepisów spadek przypadnie wyłącznie dziadkom, kolejno zaś ich dzieciom i wnukom. Wyłączono zaś rozwiązanie dziedziczenia majątku przez dalszych zstępnych spadkodawcy. Nieznaczna zmiana w praktyce może realnie zredukować ilość osób zaangażowanych w postępowania spadkowe. Zminimalizuje to przypadki dziedziczenia po osobach, z którymi nie miało się jakiegokolwiek kontaktu. Zmiana ta wynika przede wszystkim z chęci ograniczenia konieczności poszukiwania i wzywania na rozprawę dalszych krewnych spadkodawcy. Jest to także próba skrócenia czasu trwania postępowań oraz zmniejszenia ilości spraw związanych z uchylaniem się od skutków prawnych niezłożenia w ustawowym terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. A to wszystko z uwagi na „niesięganie” do wszystkich zstępnych dziadków, zatrzymując się na ich dzieciach i wnukach. Powyższa regulacja znajduje zastosowanie do spadków otwartych nie wcześniej niż 15 listopada 2023 r. .

• Facebook
• Instagram

Szukaj