Sąd w wyroku rozwodowym z urzędu rozstrzyga m.in. o obowiązku alimentacyjnym względem małoletnich dzieci stron. Alimenty na dziecko mogą być również orzeczone w wyniku wszczęcia odrębnego postępowania.
więcej o określeniu żądań w pozwie o rozwód przeczytasz tutaj
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci
Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Jak wynika zaś z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego zalicza się te, których zrealizowanie wpłynie na odpowiedni rozwój fizyczny i psychiczny dziecka, uwzględniając jego wiek oraz indywidualne predyspozycje. „Usprawiedliwionych” potrzeb nie należy utożsamiać z potrzebami „podstawowymi”. Oczywiście może się zdarzyć, że zakres tych pojęć będzie się przenikać. Usprawiedliwioną potrzebą dziecka może być np. korzystanie z usług ortodonty. Kwestią dyskusyjną może być zaś to czy jest to potrzeba podstawowa. Usprawiedliwioną potrzebą może być też np. zapewnienie odzieży czy kosmetyków na takim poziomie, jak miało to miejsce przed rozwodem rodziców.
Zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego to dochody i zarobki, jakie osoba zobowiązana jest w stanie uzyskać stosownie do swoich możliwości, sił i potencjału. Tak więc błędem jest opieranie się jedynie na deklarowanych zarobkach. Te bowiem nierzadko bywają zaniżane celem wpłynięcia na orzeczoną kwotę zobowiązania alimentacyjnego. Nie liczy się więc to ile formalnie zarabiamy, ale to ile jesteśmy w stanie uzyskać przy dołożeniu należytej staranności.
Do kiedy trzeba płacić alimenty?
Zobowiązanie alimentacyjne trwa do momentu uzyskania przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymania się, chyba że dochody z majątku dziecka są wystarczające do pokrycia kosztów jego utrzymania i wychowania. Określony wiek dziecka nie determinuje zatem automatycznego ustania tego obowiązku. Wskazówką pozostaje w tym zakresie treść art. 133 § 3 k.r.o. odnoszącego się jakkolwiek do kwestii wieku. Stanowi on o możliwości uchylenia się rodziców od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego. Dotyczy to jednak sytuacji gdy zobowiązanie połączone jest z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.
Ustalenie czy pełnoletniemu dziecku należą się alimenty nie podlega prostej weryfikacji „czy pobiera ono dalszą naukę czy też nie”. Można bowiem wyobrazić sobie sytuację, gdzie podjęcie studiów wyższych jest pozorne, nastawione wyłącznie na korzystanie z przyznanych świadczeń. I w drugą stronę – zdobycie wybranego wykształcenia nie stanowi wprost o ustaniu obowiązku alimentacyjnego. Jeśli pomimo realnych starań występuje problem ze znalezieniem źródła utrzymania np. z uwagi na stan zdrowia, alimenty należą się. Zgodnie z orzecznictwem, w odniesieniu do studiów wyższych i pobierania świadczeń górna granica wieku to ukończenie 26 roku życia. Warto jednak zauważyć, że szczególne względy mogą przesądzić o dalszym trwaniu obowiązku alimentacyjnego.
Podwyższenie alimentów
Aby zmienić wysokość zasądzonego świadczenia alimentacyjnego należy wszcząć w tym celu stosowne postępowanie sądowe. Kluczowym elementem jest wykazanie zmiany okoliczności wpływających na to, że podwyższenie świadczeń alimentacyjnych jest niezbędne i możliwe. Owa zmianą będzie z pewnością poprawa możliwości zarobkowych i majątkowych po stronie zobowiązanego. Jednak kluczowym aspektem dla podwyższenia świadczeń alimentacyjnych jest wzrost wydatków dotyczących dziecka. Im dziecko starsze, tym jego potrzeby są większe. Wydatki mogą wynikać też np. z dodatkowych nakładów na lekarstwa, zabiegi medyczne.
Obniżenie alimentów
W razie zmniejszenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub zmniejszenia się możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, możliwie jest żądanie obniżenia alimentów. Przykładem uzasadniającym żądanie obniżenia alimentów może być np. zrodzenie się dziecka z nowego związku zobowiązanego a więc zwiększenie się liczby osób, które zobowiązany ma na swoim utrzymaniu.
Wszystkie elementy wpływające na konieczność zmiany wysokości świadczeń alimentacyjnych należy odpowiednio wykazać w ramach prowadzonego postępowania. Wnioski dowodowe opierają się głównie na wszelkiego rodzaju dokumentach (faktury, wyciągi z konta bankowego itp.). Nic nie stoi na przeszkodzie aby w tego rodzaju sprawach powołać na daną okoliczność świadka. W każdym razie konieczność wykazania zmiany okoliczności tyczy się zarówno żądania obniżenia alimentów, podwyższenia świadczeń jak również uchylenia obowiązku alimentacyjnego.
Koszty sprawy o alimenty
Alimenty na dziecko a koszty, czyli ile wynoszą opłaty sądowe? Zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych strona dochodząca roszczeń alimentacyjnych oraz strona pozwana w sprawie o obniżenie alimentów nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych. Natomiast w sprawach o uchylenie lub obniżenie alimentów opłata wynika ze stawek określonych ustawowo i jest ustalana według wartości przedmiotu sporu.
Więcej informacji wraz z przykładem stanu faktycznego znajdziesz pod adresem: https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/kto-ponosi-koszty-sadowe-w-sprawie-o-alimenty,527164.html
Chcesz podwyższyć alimenty na dziecko? A może zastanawiasz się jak bronić się przed takim rozstrzygnięciem? Niezależnie od sytuacji, warto skorzystać z porady adwokata lub radcy prawnego, który pomoże Ci opracować odpowiednią strategię.
Ewa Mrozik
adwokat