Z Kodeksu cywilnego wynika, że osoba powołana do spadku ma 3 możliwości:
- odrzucenie spadku – brak majątku i brak długów,
- przyjęcie proste – majątek wraz z pełną odpowiedzialnością za wszystkie długi,
- przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – odpowiedzialność ograniczona do wartości odziedziczonego majątku.
Co dzieje się, gdy spadkobierca w ciągu 6 miesięcy od dowiedzenia się o dziedziczeniu nie złoży żadnego oświadczenia? Wówczas z mocy prawa następuje przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Na czym polega przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
W tym trybie odpowiedzialność spadkobiercy kończy się tam, gdzie kończy się wartość przejętego spadku. Nie musi on spłacać długów spadkowych w kwocie wyższej niż wartość spadku, który otrzymał, co jest istotnym zawężeniem odpowiedzialności. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza chroni więc spadkobiercę przed koniecznością spłaty długów przewyższających wartość majątku spadkowego.
PRZYKŁAD: Jeśli aktywa wynoszą 100 000 zł, a długi 300 000 zł, spadkobierca odpowiada tylko do wysokości 100 000 zł.
Wykaz i spis inwentarza
Aby móc korzystać z ochrony, spadkobierca powinien sporządzić wykaz inwentarza lub spis inwentarza. Jeśli dokumenty te nie zostaną przygotowane, spadkobierca będzie odpowiadał za długi w pełnej wysokości.
Wykaz inwentarza – dokument przygotowany przez spadkobiercę, zawierający opis majątku i długów. Wykaz inwentarza składany w sądzie nie podlega opłacie. Natomiast decydując się na pomoc notariusza pobrana zostanie opłata w wysokości 200 zł netto powiększoną o 23 % podatek VAT. Warto odnotować, że wykaz inwentarza jako dokument prywatny może być łatwiej zakwestionowany.
Spis inwentarza – dokument urzędowy, sporządzany przez komornika na wniosek spadkobiercy i na podstawie postanowienia sądu. Jest dokładniejszy i w praktyce ma większą moc dowodową, ale wiąże się czasami z dość długim czasem oczekiwania. Sporządzenie spisu rodzi określone koszty (opłata sądowa od wniosku 100 zł, opłata komornicza 400 zł, i inne – np. opłaty związane z wyceną składników majątku przez biegłego rzeczoznawcę).
Brak spisu lub wykazu inwentarza
Jeśli spadkobierca nie przygotuje ani spisu ani wykazu inwentarza, może odpowiadać za długi w pełnej wysokości, mimo że formalnie przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Bierna postawa często prowadzi do negatywnych skutków finansowych, zatem w przypadku zadłużonego spadku sporządzenie tego rodzaju dokumentu jest niezbędne.
Odpowiedzialność za długi w przypadku nieprawidłowości
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza powoduje, że odpowiedzialność spadkobiercy ograniczona. Ograniczenie to wyznacza wartość ustalonego w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Jednak w sytuacji podstępnego pominięcia w wykazie inwentarza lub niewskazanie przy sporządzaniu spisu inwentarza przedmiotów wchodzących w skład spadku jak również podanie nieistniejących długów spadkowych ww. ograniczenie odpowiedzialności przestaje obowiązywać.
A co w przypadku, gdy spadkobierca nie wykazał długu, gdyż nie zdawał sobie z niego sprawy? Wówczas weryfikowane jest, czy spadkobierca podjął pewne typowe działania zmierzające do ustalenia tych okoliczności, badając tym samym jego „należytą staranność”. Następnie zaś na tej podstawie określa się, czy ograniczona odpowiedzialność spadkobiercy w konkretnym stanie faktycznym będzie miała zastosowanie.
Adwokat od spraw spadkowych Łomża
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest rozwiązaniem bezpieczniejszym od przyjęcia spadku wprost. Opcja ta jest szczególnie korzystna, gdy nie wiadomo, co dokładnie wchodzi w skład masy spadkowej ani jakie długi zostawił spadkodawca. Rozwiązanie to co do zasady chroni bowiem przed przejęciem zobowiązań ponad wartość aktywów. Z drugiej strony należy pamiętać, że nawet przy dobrodziejstwie inwentarza trzeba spłacić wierzycieli – czasami z własnych środków, jeśli majątek jest trudny do spieniężenia.
Dlatego przed podjęciem decyzji warto skonsultować sytuację z prawnikiem, który oceni, jaka decyzja względem spadku będzie właściwa w Twoim przypadku.
Skontaktuj się z moją Kancelarią Adwokacką w Łomży lub umów konsultację sprawy spadkowej online!